Share This:

Ahşap Tekneler de Kullanılan Boyalar ve Uygulama Teknikleri

Zafer TİTİZ
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Gelibolu Piri Reis Meslek Yüksekokulu
Öğretim Görevlisi

1. Giriş

Güzel, güneşli yaz aylarını geride bıraktığımız şu günlerde tekne sahipleri yavaş-yavaş teknelerini karaya çekmeye başladılar. Bazı tekne sahipleri de teknelerinin limanda emniyetli ve uygun bir şekilde kışlaması için gerekli tedbirleri almaktalar. Bu yazımızın, henüz teknelerini kışlama pozisyonuna almamış olanlar için daha yararlı olacağı kanaatindeyim. Teknemizi limana bağladıktan sonra eğer bir ilgilenenimiz yoksa çoğu zaman gözümüz arkada kalır. Limanın güvenliğinden tutun da çıkabilecek sert fırtınalar bile hep gözümüzün önüne geliverir. Hele bir de uzun süre teknemizden uzak kalacaksak, şimdiden seneye yapmamız gereken yaz öncesi bakımını bile düşünmeye başlarız. Aslında düşünmemiz gereken, gelecek yaz öncesi yapacaklarımızdan çok, bu kış teknemizin nasıl daha az zarar görmesini sağlayacağımızdır. Eğer önlemimizi alırsak önümüzdeki yaz hem daha az masraf yaparız, hem de teknemizi daha sağlıklı buluruz.

2. Tekne Bakımı Neden Önemlidir?

Nedir peki limanda teknemizi bekleyen tehlikeler? Her yaz teknemizin boyanması için yüklü miktarda masraf yaparız. Teknemizin sağlığı, ömrü ve bizim güvenliğimiz için olduğu kadar, kullandığımız teknemizin güzel görünmesi için de bu masraflardan kaçınmayız ve kaçınmamamız da gerekir. Çünkü deneyimli denizciler bilir ki deniz şakaya gelmez. Böyle üzücü bir deneyim yaşayan bir tanıdığım geldi şimdi aklıma. Konunun önemi açısından yaşanan olayı kısaca aktarayım size. Yeni satın aldıkları tekneyi hiç bakım yapmadan iki yıl karada bıraktıktan sonra işin ehli olmayan kişilere para karşılığı iki üç günlük bir çalışmayla boya yaptırıp denize attılar. Tekne denize atılır atılmaz su yapmaya başladı. İki gün su kesilmedi ve üçüncü gün tekne limanın içinde göz göre-göre battı. Evet, bu kadar önemli teknenin bakımını yapmak. Bu konuda güvendiğiniz kişiler bile bazen yeterli özeni göstermediklerinden, bazen de bilgisizlikten önemli teknik hatalar yapmaktalar. Tekneniz batmaya bilir ama uygun zamanda gereken bakımı yapmazsanız önce de söylediğim gibi daha fazla para, zaman ve çaba harcarsınız.

Sizlere bu yazımda ahşap teknelerde kullanılan boyalardan ve uygulama tekniklerinden bahsedeceğim. Boyacılık aslında sanıldığı kadar kolay bir iş değil. Kesinlikle ustalık isteyen, deneyim gerektiren bir zanaattır. Ama bu kendi teknenizi kendiniz bir usta gibi iyi boyayamazsınız demek değildir. Zamanla uygun teknikleri kullanarak daha akılcı bir yöntemi kendiniz bile yaratabilirsiniz. Ancak önemli olan kullanacağınız malzemeyi ve araçlarınızı iyi tanımaktır. Boyama işi için uygun mevsimi, zamanı ve yeri seçmek de önemlidir. Yağmurlu ya da çok rüzgârlı bir havada boya yapmamak gibi. Boyama işine başlandıktan sonra uzun aralar verilmemeli, mümkün olduğunca kısa sürede teknenin boyama işlemi bitirilmeli ve tekne denize atılmalıdır. Limanda kışlatma imkânı varsa tekneyi karada değil limanda kışlatmak her zaman için tercih edilmelidir. Ancak bulunduğunuz bölgenin ve limanın kış aylarındaki hava şartlarını, aldığı rüzgârları göz önünde bulundurmalısınız. Ayrıca bırakacağınız liman yosunlaşmaya fazla elverişli mi, zararlı deniz canlıları barındırıyor mu, liman masrafları çok yüksek mi, tüm bunları da değerlendirmelisiniz. Eğer şartlar olumsuzsa teknenizi karaya çekmeniz daha doğru bir seçim olacaktır.

Denizde kışlayan teknelerle karada kışlayan teknelerin yaz sezonu öncesi bakımları farklıdır. Denizde kışlayan tekneler suda deniz canlılarından etkilenirler. Yosunlaşma, midye kabukları ve bazı deniz canlıları teknemizin denizdeki en büyük düşmanlarıdır ve kış boyunca teknemiz bu canlılara karşı savunmasızdır. Tüm bunlara rağmen teknenin denizde kalmasının yararları sakıncalarından fazladır. Öncelikle tekneyi doğal ortamından ayırmamış olursunuz. Ahşabın uzun süre kuru kalması zamanla açmasına, üzerinde boya çatlakları oluşmasına neden olur. Teknelerin kışlama koşulları başka bir yazıda ayrıntılı incelenebilir. Bu yazımızda; teknemizin koruyuculuk özelliğini nasıl arttırabiliriz, teknemizi bu zararlı deniz canlılarının meydana getirdiği zararlardan en az etkilenebilecek şekilde nasıl ve ne tür malzeme ile koruyabiliriz bunu inceleyeceğiz. İşe, kullanmamız gereken malzemeleri tanımakla başlayalım;

3. Boya Nedir?

3.1. En temel malzememiz kuşkusuz kullanacağımız boya. Boya nedir, temel özellikleri nelerdir?

Boya uygulandığı yüzeyleri güzelleştiren ve o yüzeyler üzerinde koruyucu bir tabaka meydana getiren malzemedir. Genel ve basit hali ile bu şekilde tarif edilen boya, uygulama yerine göre cinsi, kullanma şekli gibi çeşitli farklılıklar gösterir. Bir boya ancak doğru ve uygun şekilde uygulanılırsa en iyi sonucu verir. Örneğin bazı boyalar inceltilmez. İnceltilmesi gereken de boyalar doğru inceltici kullanılarak inceltilmelidir. Zehirli boyalarda uygulama ve denize atma sürelerinde farklılıklar vardır. Bu nedenlerle öncelikle uygulayacağımız boyayı iyi tanımalıyız. Doğru amaçla kullanıyor muyuz, uygulama tekniğini doğru biliyor muyuz gibi sorulara kesin yanıtlar verebilmeliyiz. Boya üzerindeki etiket bilgilerinden ya da boya satıcılarından sağlıklı bilgilere ulaşmalıyız. Yapılan en temel hatalardan biri boya üzerindeki etiket bilgilerini dikkate almamaktır.

3.2. Teknelerde Kullanılan Boya Çeşitleri ve Özellikleri

Teknelerde kullanılan boyalar üretildikleri sentetik reçine tipine göre dört ana grupta incelenirler. Alkidler, viniller, poliüretanlar ve epoksiler. Alkid boyalar su üzerinde bulunan tüm yüzeylerde kullanılabilir, çabuk kurur ve piyasa fiyatı diğerlerine nazaran daha ucuzdur. Vinil tipte boyalar özellikle karina bölgesinde kullanılır diğer bölgelere de tatbik edilebilir. Yumuşak özellikte ve aşınmalara karşı dayanıklı bir boyadır. Üzerine uygulanacağı boyayı kaldırır. Bu nedenle uygulanacak yüzey boyalı olmamalı ya da daha önceki boyanın da vinil olmasına dikkat edilmelidir. Değilse, yüzey çok özenli bir şekilde önceki boyadan temizlenmelidir. Aksi takdirde vinil diğer boyaları bozacak ve kaldırarak hem kötü bir görünüm oluşmasına, hem de teknemizin ahşabının zarar görmesine neden olacaktır. Poliüretan boyalar ise genellikle su üstü kısımlarda kullanılır ve aşınmalara karşı çok dayanıklı olduklarından yağlı, kirli, tuzlu bölgelerde kullanılması uygundur. Teknenizin güneş gören bölgelerinde de güvenle kullanabilirsiniz. Diğer boyalara göre biraz daha fiyatı pahalıdır. Epoksi boyaları tüm yüzeylerde güvenle kullanabilirsiniz, dayanıklı bir boyadır. Özellikle sac tekneler için çok uygundur, ancak pahalı bir boyadır ve renk kaybı yüksektir. Boyaları kullanacağımız yere göre seçersek boyalardan daha yüksek oranda verim alırız. Farklı yerlerde, farklı boya kullanmak maliyetli gibi gözükse de, ileride yaşayabileceğimiz sorunlarla kıyasladığımızda karlı olduğumuzu görebiliriz. Ayrıca pahalı bir boya alıp, gereksiz yerlere kullananlar da yok değil. Boyaların önemli özelliklerinden biri de taşıdıkları renge göre fonksiyonları da değişebilir. Örneğin güneşten az etkilenen bir boya almak isterken siyah rengi tercih ederseniz küçük ama önemli bir mantık hatası yapmış olursunuz. Çünkü siyah renk güneş ışınlarını emer, daha çabuk renk kaybı gösterir ve teknenizin yaz aylarında güneşli havalarda daha çok ısınmasına neden olur. Genellikle dış yüzey boyalarının beyaz seçilmesinin de temel nedeni budur. Bu arada parlak ve açık renkler de güneş ışığının daha fazla yansımasına ve göz kamaşmalarına neden olur. Parlak renkler son katlara uygulandıklarında yüzeydeki pürüzleri, çatlakları daha fazla belli ederler. Bu nedenle son katlarda yarı mat boya uygulanması ileride daha güzel bir görünüm oluşturur.

3.3. Antifouling Boyalar

Bu tür boyalar, fouling organizmaları dediğimiz; insan tarafından yapılmış araç ve gereç yüzeyleri üzerinde tutunan ve gelişen bitkisel ve hayvansal organizmalar topluluğunun üzerinde bulundukları araçlara ve gereçlere zarar vermelerini engellemek için bu canlıların barınamadığı ortamlar oluşturur. Aslında olay bu kadar basit değildir. Organizmaların verdiği zararları kapsayan ve kesin bir biyolojik kavramdan ziyade konuya önem kazandıran pratik bir terim olarak “fouling organizmaları” terimini kullanmaktayız. Bununla birlikte bu terim bütünüyle biyolojik bir olayı ifade eder. Yüzeyin ağaç olması durumunda, foulingle birlikte ağaç delici organizmalar tarafından meydana getirilen “biyolojik delinme” olayı oluşur. Dolayısıyla çoğu kere bu iki konu birlikte anılır. Fouling olayının dünya lisanlarında anılışı “kirletici” veya “tutunucu” organizmalar şeklindedir. Denizci dilindeki Türkçe karşılıkları ise “yosunlaşma”, “sakallanma”, “kabuklanma” veya “kışırlanma”dır. Örneğin biz gemi makine mühendisleri, kulerlerde meydana gelen bu olay için “kışırlanma” tabirini kullanırız. Bizim teknelerimizde meydana gelen ve bizi her sene masrafa sokan olay da bilimsel adıyla “tekne karinası foulingi”dir. Teknelerin tarihte ilk kullanılmaya başlandığı dönemlerden itibaren bu konu hep önem arz etmiştir. Teknenin ömründen hızına kadar pek çok sorunlara neden olan bu olay, antifouling boyalar kullanılarak önlenmeye çalışılmaktadır. Antifouling boyalar fouling organizmalarına yönelik yapıldığı ve fouling organizmaların da çeşitli sularda faklılık arz ettiği düşünülürse, farklı sularda farklı antifouling boyalar kullanılması gerekebilir. Fouling organizmalar Karadeniz’de, Marmara’da, Akdeniz’de de farklılıklar gösterir. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Hidrografi ve Oşinografi Komutanlığı’nın bu konuda yayınlamış olduğu “Türkiye Limanlarında Fouling ve Boring Organizmalar” adı altında bir inceleme kitabı mevcuttur. Konu ile ilgili olarak bu kaynaktan daha fazla bilgi edinebilirsiniz.

3.4. Antifouling Boyalar ile İlgili Son Bir Gelişme

Boya endüstrisi sürekli değişen, gelişen bir endüstri. 1980’ li yıllarda pek çok ülke, marinalarda ve benzeri düşük su gelgitlerine sahip alanlarda, TBT içeren zehirli boyaların, deniz organizmalarına verdiği olumsuz etkilerden dolayı özellikle küçük teknelerde kullanımını yasaklamıştı. 1 Ocak 2003 tarihinden itibaren de IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü) MEPC (Deniz Çevresini Koruma Komitesi), TBT (kalay) içeren zehirli boya uygulamalarının ve 1 Ocak 2008’den itibaren de bu tip boyaların gemi karinalarında bulundurulmasının yasaklanmasını kabul etti. Yasaya göre antifouling sistem boyalar içinde zararlı organotinler içeren boyaları kullanan gemilere kısıtlamalar getiriliyor. Denizcilik boya sanayini etkileyen bu gelişmelerden sonra da bazı firmalar TBT(Kalay) içermeyen zehirli boya üretimine hız verdiler.

3.5. Kullanmamız Gereken Uygun Boya Aletleri Nelerdir?

Boyanın tanımını yaptıktan ve teknelerde kullanılan çeşitli boyalar hakkında bilgi verdikten sonra sıra kullanacağımız yardımcı aletlerimize geldi. Daha sonra da kısaca yüzey hazırlığından ve boyanın uygulama metotlarından bahsedeceğim.

Fırça

İyi bir boya fırçası, boya ve verniğe hâkim olmalıdır. Fırçanın kılları boyayı darbeleyip, sürükleyebilecek kadar sert, ama aynı zamanda da yumuşak bir sürtünme temin edecek kadar da esnek olmalıdır. İyi bir sonuç, ancak iyi bir fırça ile alınabilir. Fırçalar hakkında şu temel kullanım kurallarını sıralayabiliriz;

1-Yeni bir fırçayı tozlarından temizlemek için de olsa yıkamak, bükmek, kopuk telleri dökmeye çalışmak gibi hırpalayıcı şekilde temizlemeye çalışmak yanlış bir davranıştır.

2-Yeni fırçayı son katlarda kullanmadan önce fırça uçlarını alıştırmak için astar için kullanmalıyız.

3-Fırça boya kutusuna, fırça kıllarının yarısına kadar daldırılmalıdır. Kutudan çıkarmadan önce kutu kenarına boyanın fazlası sıyrılmalıdır.

4-Fırça boyamaya ara verildiğinde kutu içerisinde bırakılmamalı ve kutu üzerine yatırılmamalıdır.

5-Boya işlemi bittikten sonra fırça kesinlikle temizlenmelidir. Temizleme işlemi için uygun inceltici kullanılmalı; sentetik boya (halk dilinde: yağlı boya) için sentetik tiner ya da terebentin kullanılmalıdır.

6-Fırçayı uzun süre bırakacaksak; fırçayı tiner-bezir karışımı içinde saklamak, fırçanın en iyi şekilde korunması için uygundur. Bu şekilde saklanacak fırça tekrar kullanılacağı zaman burularak ve sıvazlanarak iyice kurutulmalıdır.

7-Boyayı karıştırmak ya da boyanacak yerin tozunu almak için fırçanızı kullanmayın. Bu işler için daha ucuz fırçaları kullanın.

Bu temel kurallara uyarak fırçanızın ömrünü arttırdığınız gibi, fırçanızdan azami yararı da elde edersiniz.

Ispatula

Eski boyaların kazınmasında ve yüzeye macun çekilmesinde kullanılır. Çeşitli boyda ve kalınlıkta farklı amaçlara yönelik ıspatulalar kullanılmaktadır.

Zımpara Kâğıdı

Boyanacak yüzeyin hazırlanması amacıyla kullanılan zımparalar pürüzsüz yüzeyler elde etmekte kullanılırlar. “0” ile “4” numara arasında değişen kalınlıklarda zımparalar bulunur. En incesi “0”, en kalını “4” numaradır. “3”ve “4” numara yüzey hazırlamada, “2” numara macun zımparasında, “1” numara zımpara astar tatbikatında ve “0” numara zımpara da boya zımparasında kullanılır. En son su zımparası dediğimiz bu zımpara ile yüzey üzerinde ince tesviyeler yaparsanız daha iyi sonuç alırsınız. Her boya katından sonra zımpara yapınız ve zımparaladığınız yüzeyi tinerli bez ile siliniz.

Jet Motoru

Farklı yerleşim yerlerinde farklı isimlerle anılır. Asıl adı zımpara taş motorudur. Denizcilikte jet motoru adıyla yaygın olarak kullanılır. Zımpara ile alınması güç olan boya kalıntılarının alınmasında etkilidir. Zımpara kullanımına göre daha pratiktir. Kullanılması deneyim ister, dikkatsiz kullanıldığında üzücü kazalara sebebiyet verebilir. Yanlış kullanımlarda kötü sonuçlar alınabilir. Örneğin ahşabı kaldırarak kırılmasına, zedelenmesine ve oyuklar oluşmasına neden olabilirsiniz. Usta ellerde zamandan kazandırır. Çıplak ağaç elde ederek sıfır tekne boyamanın zevkini ve kolaylığını verir. Çıplak ağaç üzerine uygulanacak boya hem daha sağlıklı olur, hem de kendini gösterir. Aynı sonucu zımpara ve ıspatula ile elde etmek oldukça zor ve uğraştırıcıdır. Piyasada çok çeşitli ve çok farklı fiyatlarda taş motorları vardır. Ucuz taş motorlarına aldanmamak gerekir. Çünkü taş motorlarının en büyük özelliği çok fazla zorlanmaları, uzun süre çalışmaları ve bunun neticesinde fazla ısınmalarıdır. Eğer ben yine de ucuzunu alacağım diyorsanız, size tavsiyem, motoru kısa aralıklarla soğutarak kullanmanız. Aksi takdirde kısa sürede motoru yakarsınız ve artık taş motorunuz kullanılamaz olur. Zımparayı hem daha pratik, hem de daha güvenli ve ağaca fazla zarar vermeden en iyi titreşimli zımpara makineleri ile gerçekleştirirsiniz. Zımparanın kalınlığını istediğiniz gibi seçebilirsiniz. Uygularken zımpara taş motorunda yaptığımız uyarıları da dikkate alın. Aynı yüzeyde uzun süre çalışmayın.

3.6. Boyama Nasıl Yapılır?

Artık malzemelerimizi tanıdığımıza göre boyama işleminin nasıl uygulanması gerektiği konusuna girebiliriz. Boyama işlemi belirli bir sistem dâhilinde uygulanmalıdır. En mükemmel sonuca bu şekilde ulaşabiliriz. Boyama işleminde uygulamamız gereken sistemler şu şekilde sıralanır.

3.7. Boyama İşlemi Öncesi Hazırlıklar

1- Uygun mevsimi seçmek. Dikkate alınacak etmenler; yağmur, rüzgâr, sıcaklık. Yağmurlu ve çok sıcak bir hava olmamalı. Sıcaklık 10 ile 30 ˚C arasında olmalıdır. Sıcak yaz aylarında güneş altında çalışmak sağlığımız için zararlıdır. Hafif rüzgârlı, ılıman bir hava boyanın kurumasını kolaylaştırır, ancak rüzgârlı bir hava çalışma koşullarını ağırlaştırır.

2-Uygun tarihi, saati belirlemek; boyama sistemini aksatmayacak şekilde zamanlama yapmalıyız. Boyama işlemi kesinlikle yarım kalmamalıdır.

3-Çalışma ortamını hazırlamak; gereksiz, çalışmamızı engelleyecek malzemeyi kaldırmalı, mümkün olduğunca rahat bir çalışma ortamı oluşturmalıyız. Çevreden toz gelmeyecek gölge bir yer seçmeliyiz.

4-Kullanılacak malzemeyi önceden tedarik etmeliyiz. Malzeme ve aletleri kolay erişilebilir bir yerde mümkün olduğunca bir arada bulundurmalıyız. Malzeme aramak için çalışmayı yarıda kesmek hem boyama işleminin verimini düşürür, hem de gereksiz yere sinir harbine sebep olur.

Artık boyama işlemine başlayabiliriz.

4. Ahşap Teknelerde Boyama Sistemleri

Ahşap tekneler boyanırken iki ayrı durumda farklı yöntemler uygulanır. Eski boyalı ahşap yüzeylerin yeniden boyanması ve yeni ahşap yüzeylerin boyanması.

4.1. Yeni Ahşap Yüzeylerin Boyanması

Yüzey hazırlığı ve temizliği: Boya sisteminin yüzeye yapışmasını arttırmak için temizliğin çok iyi yapılması gereklidir. Deterjanlı su ile yıkama yapılması tavsiye edilir. Özellikle yüzeydeki budak ve reçineli kısımları mümkünse kimyasal maddelerle çözünüz veya yakınız ve selülozik tiner ile iyice siliniz. Yüzeydeki toz, yağ ve kirleri temizleyiniz. Tam düzgün bir yüzey için zımpara yapınız. Zımparayı ağacın suyu yönünde yapmak daha uygundur. Astar uygulamadan önce, ahşabın lifleri arasına girerek ahşabın direncini ve astarın yapışmasını arttıran, bakteri, küf ve mantarın olumsuz etkilerini azaltan koruyucu özellikte bir doyurucu ve koruyucu malzeme kullanmak, sonucun mükemmelliğini garanti eder. Bu iş için genellikle bezir kullanımı yaygındır. Bu ise önemli bir hatadır. Çünkü bezir bakteri üremesi için uygun ortam yaratır. Bu yüzden uzmanlar bezir kullanılmasına kesinlikle karşılar. Koruyucu olarak özellikle teknelere yönelik hazırlanmış suya karşı mukavemeti olan, suyun geçirgenliğini önleyici ürünleri tercih etmeliyiz. Bu amaçla üretilen poliüretan bağlayıcılı ahşap astarları tercih edilmelidir. Tercihe göre bir ya da iki kat uygulanabilir. Tüm boyama sistemlerinde öncelikle primer boya uygulanmalıdır. Ancak üzerine uygulanacak macun ile uyumuna dikkat etmelidir. Ağaç yüzeylerde poliüretan macunların en iyi sonucu verdiği unutulmamalıdır.

4.2. Yeni Ahşap Yüzeyler İçin Boyama Sistemleri

1- Teknenin Sualtı (karina) Boyama Sistemleri: tek komponentli ya da çift komponentli olmak üzere iki şekilde uygulama yapılabilir. Tek komponentli sistem, çift komponentli sistemlere göre daha az maliyetli ve daha pratiktir. Ancak daha dayanıklı bir boyama yapmak istiyorsak çift komponentli sistemleri tercih etmeliyiz.

1.a- Tek Komponentli Boyama Sistemi

1-Yüzey hazırlığı yapıldıktan ve astarı çekildikten sonra ilk yapılacak olan; özellikle ahşap teknelere yönelik olan ürünlerden iki kat zehirli boya astarı çekmektir. Katları çekerken ince çekmeliyiz ve daha önce belirttiğimiz uygun olan zımpara ile her katta zımpara ile yoklama çekmeliyiz. Böylelikle çektiğimiz katların ileride kabarmasını önlemiş ve de pürüzsüz uygun yüzeyler hazırlamış oluruz. Zehirli boya astarı olarak klor kauçuk reçine bağlayıcılı ürünler örnek olarak verilebilir. Bir denizcinin çevreci davranması da önemlidir ve bu nedenle aldığımız ürünün TBT(Kalay) içerip içermediğine de dikkat etmemiz yerinde bir davranış olur. Bakır oksitli zehirli boyaları tercih edebiliriz.

2-İki kat antifouling boya çekilir. Boyayı da astar gibi ince çekmeliyiz. Uygun boya zımparası ile ilk katı güzelce zımparalamalıyız.

Mantık olarak, sualtı (karina) kısmını en son boyamalıyız. Her yerde olduğu gibi teknelerde de boyama işlemine yukarıdan başlanır. Zehirli boyanın özelliğine göre teknemizi uygun süre içerisinde denize atmalıyız. Bu konuda boya etiket bilgilerine harfiyen uymalıyız. Zehirli boyanın çok katlı çekilmesi, boyanın yararlı ömrünü uzatır.

1.b- Çift Komponentli Boyama Sistemi

1-Yüzey hazırlığı yapıldıktan sonra; su geçirmeme özellikli iki komponentli epoksi bağlayıcılı zehirli astar boya iki kat çekilmelidir.

2-Ardından yine iki kat, çift komponentli epoksi bağlayıcılı, yüksek su geçirmezlik direncine sahip özelliklerde bir macun çekilmelidir.

3-Bir kat sentetik polimer bağlayıcılı ince bir astar atılmalıdır.

4-İki kat antifouling özellikte boya çekilmelidir. Tüm katlar ince çekilmeli, ara katlar uygun zımpara ile zımparalanmalıdır.

2- Teknenin Su üstü Boyama Sistemleri:

2.a- Tek Komponentli Boyama Sistemi

1- Yüzey hazırlığı yapıldıktan sonra; alkid esaslı ya da poliüretan bağlayıcılı bir astar atılır.

2- İki kat poliüretan bağlayıcılı son kat boya çekilir. Boya çeşidi önceden verdiğim bilgiler ışığında seçilmelidir. Bazı boyalar birbirlerinin üzerine uygulandığında diğerlerinin özelliklerini bozarlar ve kötü görünüme neden olurlar. Bu nedenle atacağımız astarla ve eğer önceden kalma bir boya üzerine çalışıyorsak, önceki boya ile kullandığımız boyanın uyuşmasına dikkat etmeliyiz. Genellikle vinil boyalar diğer boyalarla uyuşmaz. Özellikle epoksi boyalarla kullanılmaz. Epoksi boyayı vinil boya üzerine uygulamak için alttaki vinil boyayı iyice zımparalamak gerekir. Ancak epoksi boya üzerine vinil boya tatbik edeceksek epoksi boyayı tamamen kazımalıyız.

2.b- Çift Komponentli Boyama Sistemi

1- Bir kat iki komponentli epoksi astar çekilir.

2- İki kat poliüretan esaslı iki komponentli astar çekilir.

3- İki kat uygun özellikte (iki komponentli epoksi bağlayıcılı son kat boyası tavsiye edilir.) son kat boya çekilir. Buraya kadar saydığımız sistemler yeni ahşap yüzeylere uygulanması gereken sistemlerdi. Şimdi de eski boyalı yüzeyler üzerine uygulamaları göreceğiz.

4.3. Eski Boyalı Ahşap Yüzeylerin Boyanması

Yüzey hazırlığı ve temizliği: Eski boya artıkları ve yosunlar temizlenir. Temizleme işlemi için, daha önce boyama aletlerinde anlattığımız yöntemlerle; ıspatula, jet motoru, iskarpela, sistre gibi boya kazıyıcılar, gerektiği yerlerde de boya sökücü kimyasallar kullanılarak temizlik işlemi yapılır. En son, boyamadan önce boyanacak yüzey tinerli bez ile silinmeli ve basınçlı su ile yıkanmalıdır. Temizlik işinden sonra ahşabın ortaya çıktığı bölümlere poliüretan bağlayıcılı ahşap astarı (primer boya) çekilir. Ahşap astarının kapatmadığı çukurluklar, aralıklar ve çatlaklar ıspatula ile iyice macunlanarak doldurulmalıdır. Macun muhakkak astardan sonra uygulanmalıdır. Aksi takdirde ham ahşap, macun içindeki reçineyi emerek yapısının bozulmasına neden olabilir. Macun kuruduktan sonra zımpara yapılır. Sonra zımparalanmış macun üzerine ikinci kat astar çekilir.

4.4. Eski Ahşap Boyalı Yüzeyler İçin Boyama Sistemleri:

1- Teknenin Sualtı (karina) Boyama Sistemi: Yukarıda anlatılan yüzey hazırlığından sonra iki kat antifouling boya çekilerek boyama işlemi tamamlanmış olur.

2- Teknenin Su Üstü Boyama Sistemi: Yukarıda anlatılan yüzey hazırlığından sonra iki kat uygun özellikte poliüretan bağlayıcılı son kat boya çekilir.

5. Boyama Sistemleri İçin Son Söz

Dikkat edilirse yukarıda anlattığımız sistemler uygulanmakta olan sistemlere göre daha fazla kat boya uygulamalarını ve çok katlı boyama sistemlerini içermektedir. Bu sistemler biraz daha uğraştırıcı ve maliyetli gibi gözükse de, asıl uygulanması gereken sistemlerdir. Sistemi uygulamaya alıştıkça daha rahat edecek ve sağladığı yararlarla yüzleşince çabalarınızın ve paranızın boşa gitmediğini göreceksiniz. Önemli olan sistemi tatbik ederken, yaptığımız uyarıları dikkate almanızdır. Çok katlı sistemler iyi uygulanılırsa boya kabarmaları ve boya kalkması dediğimiz sonuçlara rastlanmaz. Kalın çekilen az katlı boyalar kabarmaya ve bozulmaya elverişli katmanlardır. Kullanacağınız boya seçimi çok önemlidir, seçilen boyanın etiket bilgilerine göre zamanla kendi sisteminizi oluşturabilirsiniz, ancak anlattığımız bazı temel uygulamaların dışına çıkmamaya özen gösterin.

5.1. Boya Yaparken Nelere Dikkat Etmeliyiz?

1-Boya yanıcı ve parlayıcı özellikte tehlikeli bir kimyasaldır.

2-İçerdiği maddeler sağlığa zararlıdır ve uzun süre kapalı ortamda teneffüs edilmemelidir.

3-Boya yaparken, kendimize olduğu kadar çevremize de dikkat etmeliyiz. Boş kutuları, kullanılmış fırçaları ve diğer bütün çöplerimizi denize ve doğaya zarar verecek alanlara atmamalıyız.

4-Boyayı yeterli ve gerektiği kadar kullanın, israftan kaçının. Boya miktarını hesaplarken boyayacağınız alanı bilmelisiniz. Karina yüzeyinin alanını şu formülle kolayca hesaplayabilirsiniz:

Yaklaşık karina alanı = su hattı boyu X su hattı eni X 0,7

5-Fırçanızı tinerle temizlemeden bırakmayın. (Bakınız: Fırça)

6-Boya kutunuzda artan boya eğer uzun süre kullanılmayacaksa; sentetik özellikte olan astar, vernik ve boyaların üzerine 1 cm kadar tiner ilave edilip karıştırılmadan kutu kapağı sıkıca kapatılmalı ve donmayacak bir yerde saklanmalıdır.

7-Yeni açılan boya kutusu açılmadan önce kesinlikle çalkalanmamalı ve hızlıca karıştırılmamalıdır. Aksi takdirde oluşacak köpükler ileride boyayı uygularken size çok sorun yaratır ve boyanın kalitesini bozar.

Son söz

Her yiğidin yoğurt yiyişi farklıdır, her ustanın da boyama stili ve sistemi farklıdır. Önce de söylediğim gibi boyacılık zor zanaattır, ancak zamanla siz de bu teknikleri öğrenerek ve uygulayarak kendi tekniğinizi yaratabilirsiniz. Bunu yaparken şu sözü de aklınızdan çıkarmayın; “müzikte yeni notalar, denizde de yeni rotalar aramayın” Tüm denizcilerimizin pruvası neta olsun.

5846 sayılı yasa gereği lütfen gerektiği gibi kaynak göstermeden alıntı yapmayınız


Kaynaklar

  1. DENİZCİLİK DERGİSİ. Mart-Nisan2004. YIL:3, SAYI : 15
  2. DKK HİDROGRAFİ NEŞRİYATI. 1979.TÜRKİYE LİMANLARINDA FOULING VE BOURING ORGANİZMALAR
  3. DYO BOYALARI BOYA KATALOĞU
  4. HÜSEYİN TAYLAN.OCAK2002.ATILIM BASKI LTD.ŞTİ. TEKNELERDE BAKIM VE ONARIM
  5. JOTUN YAT BOYALARI BOYA KATALOĞU
  6. JOTUN YAT BOYA SİSTEMLERİ KLAVUZU
  7. MORAVIA YAT BOYALARI BOYA KATALOĞU
  8. MORAVIA YAT BOYA SİSTEMLERİ KLAVUZU

3 thoughts on “Ahsap Teknelerde Kullanılan Boyalar

  1. verdiginiz bilgiler cok faydali sanirim bir cok arkadasimiz bu bilgilerden faydalanacaklar. verdiginiz bilgiler daha cok teknenin dis kismi ili ilgili ici ile bir yazi bulamadim, slm

  2. merhaba
    benim ahsap bir teknem var 16 m. dumen odasi/salon cok karanlik koyu bir renk ile boyanmis biz bunu degistirip acik bir renk istiyoruznasil bir boya turu kullanabiliriz su bazli boya olurmu sizce? selamlar.

    1. İsmail Bey merhaba;

      alttaki boyayı iyice kazıyıp çıkardıktan sonra zemini uygun zımpara ile temizleyip su bazlı boya kullanabilirsiniz.

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir